Redactioneel nummer 18

De Democratische Psychiatrie in Italië spreekt nog steeds tot ver over de landsgrenzen tot de verbeelding, maar staat in eigen land voortdurend onder druk. In Italië rukt evenals in Nederland een zakelijke benadering van de geestelijke gezondheidszorg op. Ziehier de twee hoofdthema's van deze DEVIANT.
Italiaanse voorvechters van het eerste uur vormden in de jaren zestig een kritische tegenbeweging die ageerde tegen de onmenselijke toestanden in de overvolle psychiatrische inrichtingen. Zij wisten het gelijk aan hun zijde en hadden aanvankelijk het politieke tij mee. In juli 1978 werd dit bekrachtigd in Wet 180, die een herstructurering van de geestelijke gezondheidszorg voorstond. Psychiatrische ziekenhulzen dienden plaats te maken voor een regionaal en ambulant georganiseerde geestelijke gezondheidszorg, op maatschappelijke leest geschoeid. Psychiatrische opnames werden bekort en ingeperkt en psychiatrische thuiszorg deed haar intrede. Althans, dit alles was de bedoeling van de overheid. Wet 180 kreeg in het begin slechts beperkt navolging en dan vooral in de Noordelijke helft van Italië. Maar het effect was onmiskenbaar en markeerde een omslagpunt in de positie van psychiatrische cliënten. DEVIANT grijpt de twintigste verjaardag van Wet 118 aan om te kijken naar de betekenis van het Italiaanse gedachtengoed voor Nederland.
Jaap van Weeghel en Suzanne Plass spreken over de verguizing en fascinatie die de Italiaanse hervormingspraktijk in Nederland ten deel viel. Zij constateren dat Italië al jarenlang in trek is bij Nederlandse 'psychiatrietoeristen', maar dat wij toch eerder geneigd zijn om de GGz te modelleren naar Angelsaksische voorbeelden. In tegenstelling tot de oude Romeinen, steken de Italiaanse voorvechters van hervormingen in de GGz minder energie in de verbreiding van hun ideeën over de landsgrenzen. Binnenslands hebben zij al genoeg moeite om tegenbewegingen te keren. Desondanks kan je volgens Pink van Veen het best naar Noord-ltalië gaan als je wil zien hoe ex-patiënten een andere positie in de samenleving kunnen innemen. Zoals cliënten zich daar ontplooien en op volwaardige wijze meedraaien in arbeidscoöperaties, is zij in geen ander land tegengekomen. Uitvloeisel van een werkbezoek aan Triëst is de start van het Eindhovense consumer runrestaurant 'In de Gebakken Peer'. Medewerkers van het restaurant vertellen over de mogelijkheden voor cliënt-initiatieven in zelfbeheer. Voor hen is het geen Utopia. Jan Kok signaleert een aantal markante verschillen tussen de Nederlandse en de Italiaanse GGz. In ons laagland wint het belang van goede (hulpverlenings)methodieken het van het belang van sociale integratie. De hervormingsbeweging van de psychiatrie in Italië kijkt echter 'voorbij het product'. Maar mogelijk is dit laatste al weer verleden tijd. Kok - en met hem Agostino Pirella - constateert een verzakelijking in de Democratische Psychiatrie die niet in alle opzichten gunstig uitpakt voor de oorspronkelijke ideeën. Pirella blikt terug op de ontwikkelingen van de afgelopen tien jaar en concludeert dat het institutionele en biologisch paradigma nieuw leven krijgt ingeblazen. Is het afgelopen met de waardering voor het gezichtspunt van de cliënt?
Verzakelijking in de GGz houdt de gemoederen bezig, ook in eigen land. Gerry Metz en Jan Theunissen zijn verontrust over de boventoon van economische motieven en kosteneffectiviteit. Inhoudelijke en morele argumenten doen er niet toe, zo lijkt het. Gee de Wilde voorspelt dat we er nog wel achter komen dat het hanteren van kosten-effectiviteit als middel om de zorg te beheersen niets oplevert en noemt het een schande dat de GGz zich bezig wenst te houden met het economisch nut van de zorg. En geld voor goede zorg zit verstopt. Zie hiervoor zijn column.
Geert van der Laan legt uit waarom het congres 'Voorbij het product' zo belangrijk is: "We willen een andere taal spreken. Niet de taal van producten en markten, maar de taal van waar ons werk eigenlijk om draait: zorg, aandacht, solidariteit, creativiteit, verantwoordelijkheid, burgerschap. Het gaat om de publieke zaak en niet om macht en geld, om stratego, om landjepik met het mes op tafel."

Postbus 75249, 1070 AE Amsterdam Tel: 020 - 694 6850

Homepage http://www.tijdschriftdeviant.nl E-mail redactie@tijdschriftdeviant.nl

Deze homepage kwam tot stand dankzij subsidies van: Stichting Antonia Wilhelmina Fonds te Leiden Stichting het R.C. Maagdenhuis te Amsterdam

Voor vragen, suggesties of problemen met deze homepage kunt u zich tot onze webmaster wenden.