Euthanasie in ggz wordt bespreekbaar

14 april 2013 • Hansje Galesloot • LEVENSEINDE

Paulan_StarckeVorig jaar brachten we een themanummer uit over het levenseinde in de psychiatrie (Deviant 74), met onder meer aandacht voor euthanasie en suïcide. In Relevant, uitgave van de Nederlandse Vereniging voor een Vrijwillig Levenseinde (NVVE), staat nu een interessant interview met waarnemend geneesheer-directeur Paulan Stärcke van GGZ inGeest. Dit is een zeer grote psychiatrische instelling in de regio's Amsterdam en Haarlem. Uit haar verhaal blijkt dat er bij GGZ inGeest al veel veranderd is in het bespreekbaar maken van euthanasie voor psychiatrische patiënten.

Taboe op euthanasie verdwijnt
Sinds St
ärcke in 2008 geneesheer-directeur werd, is zij bezig het beleid rond euthanasie zorgvuldig vorm te geven. Eerder in haar loopbaan werkte ze lange tijd als psychiater bij de crisisdienst, maar toen was euthanasie nog taboe. 'Patiënten die niet verder wilden leven, kon je niet helpen. Door de euthanasiewet is dat veranderd. Volgens de wet mag je als arts euthanasie uitvoeren en dan kun je als instelling niet zeggen dat je dat niet doet. De beroepsgroep van psychiaters moet er nog aan wennen, maar er wordt langzaamaan meer over gesproken. Psychiaters die altijd heel huiverig voor euthanasie waren, zijn er anders over gaan denken.'

Uitbehandeld of niet?
In haar eigen instelling kreeg Paulan Stärcke er meer zicht op waar de weerstand zit. 'Euthanasie kan volgens de wet alleen als iemand uitzichtloos en ondraaglijk lijdt, als er geen behandelperspectief meer is. Maar hoe stel je dat vast? Het antwoord op die vraag verschilt per psychiater; er zijn psychiaters die nog heel lang behandelmogelijkheden zien.' Zelf vindt Stärcke hulp bij zelfdoding of euthanasie in sommige gevallen een 'daad van barmhartigheid', immers: 'Wij hebben mensen met een chronische psychiatrische ziekte vaak niet zo veel te bieden.' De behandeling komt neer op symptomen bestrijden en leed verzachten. Genezen lukt meestal niet. De medicijnen hebben altijd vervelende bijwerkingen. 'Als iemand dan zegt: dit is ondraaglijk, dan vind ik het hoogmoedig om te zeggen: je moet toch maar volhouden want wie weet komt er ooit nog genezing.'

Weloverwogen
Cruciaal is wel dat de patiënt wilsbekwaam is en zijn beslissing weloverwogen heeft genomen, zoals in de wet staat. 'Als iemand bijvoorbeeld door zijn ziekte denkt dat hij niks waard is of dat hij gestraft moet worden, dan is de doodswens een onderdeel van de ziekte en dan kan je geen euthanasie bieden.' Dat iemand suïcidaal is, is ook niet zonder meer een indicatie dat euthanasie op zijn plaats zou zijn. 'Veel suïcides zijn het gevolg van een impuls of van een heftige stoornis. Als mensen midden in een depressie zitten en daarom dood willen, moet je dat proberen te voorkomen. Zo'n depressie kan overgaan.'

'Besmettingsgevaar is fictie'
Stärcke denkt niet dat het 'besmettelijk' werkt op een afdeling als iemand euthanasie heeft gekregen. 'Op een langdurigverblijfafdeling willen de meeste mensen echt blijven leven. Besmettingsgevaar is een fantasie in de geest van de hulpverlener. Het is een fictie dat je iemand op ideeën brengt door erover te beginnen.' Al met al vindt Stärcke dat elke psychiater een verzoek tot euthanasie serieus moet kunnen bespreken.

Klik hier voor de volledige pdf-versie van het interview.