In de leegte grijpen
4 oktober 2017 • Marienelle Andringa • FILMRECENSIE
In de psychologische thriller Mother!, nu in de bioscoop en geregisseerd door Darren Aronofsky, komen elementen uit het hele universum voor. Of het nu gaat om de bijbelse broedermoord, onaangekondigde bezoekers, brand, een onbenaderbare dichter met een writer's block en nog veel meer. Dat allemaal samen vormt een ingewikkeld dramatisch verhaal. Subtiel gecomponeerd, zegt de een. Of het wel meer is dan een omgevallen (film)boekenkast, vraagt een ander zich af.
Tasten en ontwijken
Het verminkte gezicht van de ‘moeder’ (Jennifer Lawrence) wordt getoond in een zee van vlammen. Dan wordt de hoofdrolspeelster in de film Mother! wakker. Ze grijpt in de leegte naast zich en dit zet de toon van de film. Waar de vrouw ook zoekt, ze grijpt mis. Ze loopt door het huis en haar man (Javier Bardem) duikt achter haar op. Hij ontwijkt echter de zoekende hand van zijn vrouw door de douche in te vluchten. Dit is een terugkerend patroon in de film.
De man, dichter met een writer’s block, is onbereikbaar. Zijn belangrijkste bezit is een kristal, het enige voorwerp dat een vernietigende brand heeft overleefd. Intussen wordt het huis bevolkt met de levens van anderen. Enthousiast laat de gekwelde dichter weten dat zijn bezoekers zoveel te vertellen hebben. En hoe zij hem gaan helpen om van zijn writer’s block af te komen.
Steeds meer bezoekers
De vrouw hoopt dat de bezoekers zullen verdwijnen, maar het tegendeel gebeurt: er komen steeds bezoekers bij. Hiermee lijkt de film op een reality script waarbij voortdurend nieuwe elementen worden geïntroduceerd. In Mother! fungeert een bijbelse broedermoord – zoals die van Kain op zijn broer Abel – als geënsceneerd hoogtepunt.
Vanaf de moord past filmmaker Darren Aronofsky horroreffecten toe, zoals een bloedvlek die niet verdwijnt en groter wordt. Inclusief beproefde horrorelementen zoals onheilspellende geluiden en de moordenaar die plotseling opduikt. Maar zonder de voorspelbare horrormuziek waardoor alles in de film ‘echt’ lijkt.
Mother! krijgt magisch-realistische trekken als de inmiddels hoogzwangere vrouwelijke hoofdpersoon lijkt weg te zakken in een psychose, ook een geliefd horrorthema. De ‘moeder’ wordt niet gehoord of gezien door haar man en haar psychose volgt dit thema.
Veel verhaallijnen
Een van de kritiekpunten van recensenten is dat Mother! veel verhaallijnen heeft. Het zou een horrorfilm kunnen zijn over een stel dat in een spookhuis gaat wonen. Ook kan het worden gezien als een mediakritiek op reality-tv en social media. Of een film over een vrouw die langzaam gek wordt in een context met bijbelse en religieuze verwijzingen. De ongrijpbaarheid van mishandeling en de loyaliteit van het slachtoffer naar de dader zou ook een thema kunnen zijn. Iedereen ziet de mishandeling en niemand zegt er wat van.
In de laatste scènes wordt de net bevallen vrouw belaagd door de mensenmassa. Ze zit onder de blauwe plekken en in close-ups is haar kapotgeslagen gezicht te zien. Ontkent ze voor zichzelf dat haar man de oorzaak van het geweld is? Of doet ze zichzelf geweld aan? Is haar psychose een normale reactie op een waanzinnige wereld? De film geeft geen antwoorden.
Onbehagen van de moderne tijd
Mother! lijkt te raken aan een onbehagen, het ongemak van de moderne tijd. Mensen zien elkaar, kunnen op alle mogelijke manier contact leggen maar geen verbinding maken. Het laat een beeld zien dat niet aangenaam is. Van goed en kwaad in een herkenbare huiselijke omgeving met de broosheid en hardheid in menselijke relaties. De film toont een cyclus en verbeeldt iets ongrijpbaars.
In de laatste shots van Mother! wordt het kristal uit het begin van de film getoond en grijpt een nieuwe, jonge vrouw in de leegte naast zich. Mensen leren het ook nooit.
Mother! Geschreven en geregisseerd door Darren Aronofsky, VS 2017, 121 min. In diverse bioscopen in het hele land.