Poppetjes als hulp voor een ingewikkeld leven 

29 september 2018 • Quinta Klinkhamer •  BOEKRECENSIE 

Omslag PoppetjesPoppetjes is een in retrospectief geschreven boek van een jonge vrouw in de vorm van een dagboek. Lieve de Rooij tekende na meer dan 20 jaar haar verhaal op. Ze vertelt hoe zij als jonge vrouw van begin 20 voor de zoveelste keer in de psychiatrische kliniek belandde. Gaandeweg wordt duidelijk hoe ze steeds meer van zichzelf begrijpt, wat ze voor zichzelf kan betekenen en hoe ze de hulp kan gebruiken om verder te komen. Verder met zichzelf en met haar leven.

Jullie zijn er altijd geweest!
Het boek begint met een proloog. Bernadette, de dagboekschrijfster, praat met ‘de poppetjes’. Háár poppetjes. Waarvan haar therapeut Maarten zegt: ‘Die heb jezelf gemaakt.’ Bernadette is ontzet over zijn bewering. Ze is toch niet gek? Ze zijn er altijd geweest! Vervolgens lezen we het dagboek van Bernadette over één jaar. Dit jaar, het is rond 1985, brengt ze door op verschillende afdelingen van een kliniek ergens in Nederland. We worden getuige van haar weg. De Rooij slaagt er uitstekend in het innerlijke leven van Bernadette beschrijven. In het begin praat Bernadette vooral met ‘haar poppetjes’. We maken kennis met Moeti, Heks, Morzel, Meneer de Rechter, Zonnetje en Kleintje. Het zijn alterego’s of ‘dissociatieve delen’ die allemaal een verschillende functie voor haar hebben.

Authentiek
Gaandeweg het jaar lukt het Bernadette vertrouwen op te bouwen met haar hulpverleners en meer contact te maken met echte mensen om haar heen. Hierdoor is zij ook in staat meer contact te maken met haar eigen innerlijk. Ze leert zichzelf waar te nemen en haar behoeftes te herkennen. Zo leert ze grenzen te trekken en keuzes te maken. Ze ervaart dat ze moedig kan zijn, dat ze zelfstandig mág zijn. Dat ze ertoe doet, alleen al voor zichzelf. De dagboekvorm leent zich voor een authentieke inkijk in Bernadettes leven en ontwikkelingen binnen de kliniek.

Verhelderend
0205746d 8789 46fc ac98 4f0eee6edaf4De rechtstreekse taal maakt het boek geloofwaardig. We worden deelgenoot van Bernadettes verwarring en de innerlijke leegte die ze beschrijft. Wie zijn die poppetjes van Bernadette eigenlijk? De aantekeningen over de gesprekken met haar hulpverleners geven een duidelijk beeld van de relatie met hen én wat ze voor haar doen, met haar doen en voor haar betekenen. We krijgen een duidelijk beeld over de innerlijke dynamiek van een jonge vrouw met een complexe psychiatrische aandoening. Dat is verhelderend voor omstanders en bevestigend voor lotgenoten.

Pijngrens
Interessant vind ik ook de beschrijvingen van hoe in de jaren 80 blijkbaar therapie werd gegeven. Maarten, haar psychotherapeut (of is het haar psychiater die ook psychotherapeutisch werkt?) is zowel veeleisend als vooral ook zéér loyaal tegenover haar. Hij heeft blijkbaar een duidelijk idee welk pad hij met Bernadette wil bewandelen. Bernadettes psychomotorisch therapeut Jaco is mijn inziens nagenoeg grensoverschrijdend. Dat vind ik zeer opmerkelijk. Ik kan me niet voorstellen dat vandaag de dag nog op deze manier lichamelijk gewerkt wordt. Jaco drukt op haar borstkast en gaat voorbij de pijngrens… ”Voel mijn handen en ontspan je, dan vermindert de pijn,” zei hij glimlachend. Uiteindelijk werd de druk op mijn borst zo groot dat mijn spieren de spanning niet meer konden weerstaan.” De afdelingsverpleging is uiteindelijk vooral lief voor Bernadette en op een manier betrokken zoals ík dat zelf nog nooit heb meegemaakt op een gesloten afdeling. Bijzonder.

Diagnostiek
Het meest opvallend aan het boek vind ik de ondertitel: ‘leren leven met borderline’. Ik heb Poppetjes gelezen als het verhaal van een vrouw met een dissociatieve stoornis. Ik vraag me af of Bernadette in 2018 nog steeds de diagnose Borderline zou krijgen. Vanwege de inmiddels bredere kennis over traumatische stoornissen zou de huidige term weleens dissociatieve stoornis kunnen zijn. Los van deze kwestie is Poppetjes zeker een leeswaardig en authentiek verhaal. Het dagboek eindigt in de maand december. Bernadette gaat op kamers wonen en na de zomer weer studeren. Het is een verhaal over de vastberadenheid van een jonge vrouw vol positieve hoop en moed voor nieuwsgierigheid. De lezer kan meevoelen met haar levenslust. Met kerst gaat ze met een vriendin naar Gent. Haar dagboek neemt ze niet mee. ‘Ik ga met mensen praten.’

Lieve de Rooij, POPPETJES, leren leven met borderline
  Uitgeverij Tobi Vroegh, 132 blz., 2017, € 15,00