Tentoonstelling Nerveuze Vrouwen

16 november 2012 ♦ Annelies Faber en Hansje Galesloot ♦ GESCHIEDENIS

Vrouwen worden al eeuwenlang als ‘nerveuzer’ beschouwd dan mannen, eerder ten prooi aan labiliteit en geestesziekte. Maar zijn vrouwen ook echt vaker geestesziek, of lopen ze alleen meer risico het etiket opgeplakt te krijgen? Deze vragen wil psychiatriemuseum Dr. Guislain in Gent nader beschouwen met de tentoonstelling‘Nerveuze vrouwen; twee eeuwen vrouwen en hun psychiaters’.

Gek, slecht en droevig

Inspiratie voor de expositie was het boek Gek, slecht en droevig van de directeur van het Londens Freud-museum, Lisa Appignanesi, uit 2009. De tentoonstelling is net als het boek opgehangen aan koppels van psychiaters en hun patiëntes uit de afgelopen twee eeuwen. Denk aan Sigmund Freud en Bertha Pappenheim, of Ralph Greenson en Marilyn Monroe. Ook de hedendaagse vrouwelijke ggz-patiënt komt aan bod: ‘Het beeld bestaat dat de eisen die de samenleving hen oplegt om carrière te maken, er prachtig uit te zien en een flitsend sociaal leven te leiden hen te veel wordt. Maar is dit wel zo?’ Er is ook veel kunst te zien die op dit thema geïnspireerd is, van onder meer Diane Arbus, Eric De Volder, Yayoi Kusama, Tracey Emin, Delphine Boël, Paul McCarthy en vele anderen.

Bij de tentoonstelling verschijnt een rijk geïllustreerde catalogus. De tentoonstelling is tot 26 mei 2013 te zien. De catalogus (174 blz., waarvan 100 in het Nederlands, de overige in het Frans of Engels) kost 29,99 euro. Zie www.museumdrguislain.be.

Virginia Woolf

De standaardbehandeling van zenuwpatiënten vroeger was rust, zo blijkt uit de catalogus. Sommigen werden juist daar knettergek van. Bijvoorbeeld de Engelse schrijfster Virginia Woolf. Haar echtgenoot greep bij de eerste tekenen van een naderende crisis in: naar bed, volledige rust, veel eten en melk drinken. Wekenlang verbleef Virginia dan in een geluidsarme en verduisterde kamer. Haar reactie op die gedwongen ledigheid was het uit het niets oproepen van 'zintuiglijke indrukken en bijbehorende werelden': ze ging stemmen horen en kreeg hallucinaties. Enkele dagen voor haar zelfmoord smeekte ze haar arts nog: 'Beloof me dat je me geen rustkuur zult voorschrijven.'

Augustine

Een beroemd duo uit de 19de eeuw was de 15-jarige Augustine en haar Parijse arts Charcot. Deze was de uitvinder van het ziektebeeld hysterie en gebruikte de fotografie om zijn inzichten te onderbouwen. Zijn fotogeniekste patiënte was Augustine, die dankzij zijn foto's een attractie werd voor deftige dames en heren die de inrichting bezochten. Ze speelde begaafd voor gekkin, kon aanvallen krijgen wanneer gewenst. Ten slotte ontsnapte ze, als man verkleed. Nooit is er meer iets van haar vernomen.

Deze verhalen en nog veel meer in deze boeiende expositie en catalogus. Ook in Deviant 76 aandacht hiervoor.